Iedere bonsai liefhebber komt wel eens in de situatie waarbij men opmerkt dat er toch nog wat schoonheidsfouten in zijn boom zitten, die op het eerste zicht moeilijk op te lossen zijn. Bijvoorbeeld een te lange of kale onderstam, of een niet zo mooie wortelvoet. En wie heeft er niet voor het probleem gestaan van een bonsai waar een tak afgestorven is, of die op belangrijke plaatsen gewoon takken mist? Of een jeneverbes met een prachtige beweging, maar loof dat in principe ongeschikt is om er een deftige bonsai uit te halen? Of een den met een heel mooie basis, maar loof dat te ver weg staat? Daar het ons streefdoel is om onze bomen steeds naar een zo hoog mogelijke kwaliteit te brengen, grijpen we soms wel eens terug naar enkele bijzondere technieken, namelijk enten en marcotteren. Deze twee technieken kunnen ogenschijnlijk onoplosbare problemen van de baan helpen, en je bomen naar net dat stapje hoger brengen. Een heel interessant onderwerp dus om ons eens even wat verder in te verdiepen. Enkele leden hadden wat voorbeelden meegebracht, en die werden natuurlijk gezamenlijk besproken…
Deze jeneverbes was bijvoorbeeld oorspronkelijk een tuinplant met loof dat te zwak was. Het loof was te grof, en ‘hangde’ altijd te fel door. Eigenaar Paul P. heeft dan 6 à 7 jaar terug besloten om er ander loof op te enten, en deze boom is dankzij deze enten nu uitgegroeid tot een geloofwaardig resultaat. De entplaatsen zijn al mooi genezen, en de boom groeit krachtiger dan ooit tevoren met heel mooi en compact loof…
Een ander voorbeeld is bovenstaande yamadori Pinus die een mooie eerste beweging heeft in de stamlijn, maar dan verder kaarsrecht naar boven gaat met het loof ver weg van de basis. Ogenschijnlijk onbruikbaar materiaal, maar door op een geschikte plaats een ent te plaatsen, kan deze boom mogelijk toch nog iets worden…
Bij deze kleine yamadori Pinus ontbrak er een achtertak die voor wat diepte moest zorgen. Hier is dan een loofknop van dezelfde boom geënt op de plaats waar een achtertak zou moeten zitten. Als deze ent slaagt, is het probleem opgelost…
Enten wordt eigenlijk vrij vaak toegepast in Japan, en is uiterst geschikt voor de liefhebber. Het vraagt geen al te grote speciale botanische vaardigheden, maar het zal duidelijk zijn dat enige ervaring toch wel nodig is. Door te enten “smelt” je als het ware een onderstam (een wortelstelsel met een stuk van de stam) met een ent (de top van een plant, met een stam en vertakkingen) aan elkaar. Door de onderstam en de ent zorgvuldig te selecteren kan men gunstige eigenschappen van zowel het wortelstelsel als de vertakkingen/het loof samenvoegen. Ook is het mogelijk om een extra tak of wortel aan een boom te enten, dit kan bij bonsai ‘gaten’ in de takkenstructuur of wortelvoet van een boom opvullen. Het is wel niet mogelijk om twee totaal verschillende boomsoorten op elkaar te enten, wel kunnen verschillende boomsoorten binnen een botanisch geslacht met elkaar worden geënt; bijvoorbeeld een vijfnaalden-den op een Japanse zwarte den. Er zijn dan ook verschillende manieren om te enten, allen met verschillende doelen: zo heb je kant-enten en top-enten, maar je kan ook boor-enten (ook wel draad-enten genoemd) of zelfs knop-enten. Enten wordt de laatste jaren meer en meer populair om probleem-bomen aan te pakken, en er alsnog het allerbeste uit te halen…
Jean-Paul Polmans had dan nog een yamadori Pinus sylvestris meegebracht met een heel mooie beweging, maar loof dat te ver weg stond van de basis. Via wat serieus buigwerk had het eventueel nog wel terug wat dichter bij de basis gebracht kunnen worden, maar dit zou er nooit natuurlijk uitgezien hebben. Er is dan besloten om hier twee enten op te plaatsen, zodat het loof dichter bij de basis komt. Twee jonge dennen (zaailingen van dezelfde boom) zullen gebruikt worden om het loof dichterbij te brengen…
Met behulp van een Proxxon haakse slijper wordt er een geul gemaakt op de plaats waar we de ent willen hebben.
Deze geul wordt geleidelijk aan breed genoeg gemaakt, zodat de ent er exact in zal passen.
Eenmaal de ent goed past, wordt deze goed vastgemaakt met tape zodat het niet meer kan bewegen…
En als laatste wordt de entplaats afgedicht met vloeibare wondpasta…
En dit proces wordt dan nog een keer herhaald op een andere plaats in de boom…
Het is nooit zeker of deze enten wel gaan aanslaan, ook de natuur moet nog zijn werk doen. Maar als ze lukken heb je een probleem kunnen omzeilen, en kan je verder met een betere boom…
Na deze demonstratie zijn we dan wat dieper ingegaan op het thema marcotteren. Ook hier werd een voorbeeld besproken, namelijk een Prunus mahaleb die een onmogelijk lange wortelvoet had waardoor de boom nooit in een schaal op maat had gepast. Eigenaar Paul V. heeft dan in 2013 besloten om de wortelvoet te marcotteren, en sinds vorig jaar staat deze boom nu in een passende schaal…
Ik had nog aan olijf boom staan die een probleem had vanwille een lang en recht stuk in de stam die de mooie bewegingen van deze boom wat doorbrak. Geen probleem, daar ik toch enkel met het onderste gedeelte van deze boom wou gaan werken. Maar boven in de top zat echter ook nog een mooie beweging, dus ook een mooie opportuniteit om er twee bomen uit te halen door middel van een marcot te plaatsen…
Eerst werd bepaald waar de marcot zou geplaatst worden, en daarna werd een ring verwijderd tot op het kernhout.
Zorg er voor dat je ring voldoende groot is, zodat de boom de wonde niet kan laten dichtgroeien door callusvorming…
Aanbrengen van stekpoeder kan de wortelvorming bevorderen…
Er zijn verschillende manieren om een marcot te plaatsen, hier werd er voor gekozen om een plastic doorzichtig potje te gebruiken…
Dit potje werd dan gevuld met vochtig sphagnum mos, waarna het afgedekt werd met zwarte plastic. Mooie hieraan is, dat je na verloop van tijd eens kan gaan kijken hoever het staat met de wortelvorming…
Nu maar hopen dat de natuur weer zijn werk zal doen, en dan hebben we twee bomen voor de prijs van eentje…
Hierna zat onze avond er weer op. Het moge duidelijk zijn dat deze twee technieken hun voor- en nadelen hebben. Maar ze zijn dikwijls bruikbaar om bomen met een probleem toch nog een duw in de goede richting te geven. Ze hebben natuurlijk beide hun tijd nodig om te slagen. Maar als het lukt, bespaar je op langere termijn wel veel tijd…
Om af te sluiten nog de tokonoma opstelling van de avond, die verzorgd werd Door Marinko B. Hij had zijn Pinus mugo op rots meegebracht, een boompje dat al meerdere prijzen heeft gewonnen op tentoonstellingen…
Iedereen een goed verlof toegewenst! Vergeet zeker niet je bomen tijdens de vakantie, ze hebben nog steeds verzorging nodig…
Tot de volgende !!!